Ελένη Πορτάλιου : ΝΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΕΙ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ

της Ελένης Πορτάλιου

Το διήμερο 18-19 Ιουλίου το R-Project οργάνωσε στην ΑΣΟΕΕ μια ανοιχτή διαδικασία για το δέον γενέσθαι μετά την ψήφιση από τη βουλή, με εισήγηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, της πρώτης πράξης της νέας, επαχθέστερης των προηγούμενων, μνημονιακής συμφωνίας με τίτλο «Επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (ΕΜΣ)». Η συμμετοχή στο διήμερο ήταν πολυπληθής και από περιοχές εκτός λεκανοπεδίου, η διαδικασία δημοκρατική με πεντάλεπτες τοποθετήσεις κάθε ομιλητή/τριας που ζητούσε τον λόγο και ο προβληματισμός καθόλου στερεοτυπικός αλλά αντίστοιχος της εξαιρετικά κρίσιμης κατάστασης που αντιμετωπίζουμε.

Αν μπορώ να συμπυκνώσω, τρία ήταν τα κεντρικά θέματα που απασχόλησαν το διήμερο : το περιεχόμενο της συμφωνίας με τους δανειστές, η κρίση εντός του ΣΥΡΙΖΑ, και η εναλλακτική στρατηγική ρήξης/εξόδου από το νέο μνημόνιο στη βάση της λαϊκής βούλησης που εκφράστηκε με το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Υποθέτω ότι οι εισηγήσεις, ο προβληματισμός και τα συμπεράσματα της συνάντησης θα εκτεθούν από την ιστοσελίδα R-Project και την Εργατική Αριστερά. Θα παρουσιάσω - σε πιο εκτεταμένη εκδοχή - την τοποθέτηση που έκανα από το φιλόξενο βήμα που μου δόθηκε.

ΝΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΕΙ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ 

ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ

1. Η συζήτηση για το πώς προχωράμε μετά από μια συντριπτική ήττα/συνθηκολόγηση της κυβέρνησης με τους δανειστές δεν μπορεί να γίνει ουσιαστική αν δεν θέσει στο επίκεντρο του προβληματισμού το πρόσφατο συντριπτικό ΟΧΙ της αντιμνημονιακής κοινωνικής πλειοψηφίας. Οι λαϊκές τάξεις και τα τμήματα της μεσαίας τάξης που η κρίση πλήττει βάναυσα, με κυρίαρχη συμμετοχή της νεολαίας, αποτελούν μία de facto κοινωνική σύνθεση, η οποία πρέπει να πρωταγωνιστήσει στις εξελίξεις.

Δεν είναι ούτε η ΡΙΖΑ (Ριζοσπαστική Αριστερά), πολύ περισσότερο ο ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος τελεί υπό το κράτος μιας ανυπέρβλητης αντίφασης, ούτε οι οργανώσεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς οι οποίες υποστήριζαν πάντα την έξοδο από την Ευρωζώνη, ούτε καν η συνεργασία όλων αυτών, που θα εκπροσωπήσει το ΟΧΙ. Το ζητούμενο είναι να θέσουμε εαυτούς και αλλήλους στην υπηρεσία της συγκρότησης της μεγάλης κοινωνικής συμμαχίας με στόχο α. την απελευθέρωση από το μνημόνιο μέσω της εξόδου από την Ευρωζώνη β. τη συμμετοχή των λαϊκών τάξεων ως παραγωγών του κοινωνικού πλούτου στην παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση της χώρας.

 
2. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε αριστερές θέσεις, αλλά μόνο στα χαρτιά. Θέσεις που καθησύχαζαν τους διαφωνούντες, θέσεις - υποσχέσεις στο λαό για να ψηφίσει τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θέσεις ανέφικτο να πραγματοποιηθούν. Γιατί η σύγκρουση με τη σκληρά νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική και ιμπεριαλιστική Ευρώπη δεν είναι ένας περίπατος στους «θεσμούς» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Έθετα σταθερά και δημόσια στον ΣΥΡΙΖΑ την ανάγκη να ακολουθήσουμε έναν άλλο δρόμο που θα επέτρεπε να δώσουμε, αν όχι να κερδίσουμε, τη σύγκρουση με τους δανειστές. Αυτό ο δρόμος προϋπέθετε plan A και plan B όχι ως γενική διακήρυξη αλλά ως συλλογικό σχέδιο του όλου ΣΥΡΙΖΑ και ως βάση συνδιαμόρφωσης με τις λαϊκές τάξεις, ώστε η μάχη να δοθεί με τη δική τους αποδοχή, τη δική τους εμπλοκή, τη δική τους πρωτοβουλία.

3. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν δημοκρατικό κόμμα. Υπήρχαν τάσεις με εσωτερική λειτουργία και αδιαφανές κέντρο γύρω από τον πρόεδρο και τις ομάδες που συνέπλεαν άκριτα, το οποίο δημιουργούσε διαρκώς τετελεσμένα. Τα μέλη λειτουργούσαν μέσω της διαμεσολάβησης ηγετικών στελεχών τα οποία συχνά αναλάμβαναν την επίλυση των διαφορών και τους συμβιβασμούς σε άτυπες συνθέσεις. Αυτό δεν υπέσκαπτε μόνο τη δημοκρατική και δημιουργική συμμετοχή των μελών αλλά και την κοινωνική δράση και το ουσιαστικό άνοιγμα στην κοινωνία. Σύντροφοι και συντρόφισσες που ξεπερνούσαν τον εαυτό τους, από τη μία, αδρανή μέλη - ψηφοφόροι, από την άλλη.

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση αφορούν εξίσου όλους/ες. Το κόμμα οδηγήθηκε από το προεδρικό κέντρο στη συνθηκολόγηση με τους δανειστές, μέσα από την περιθωριοποίηση των διαφωνούντων - τάσεων και μελών - ως συντρόφων δεύτερης κατηγορίας. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα κλειστά εσωτερικά συστήματα δεν επέτρεψαν ποτέ να συζητηθεί με ειλικρίνεια το μέγεθος του εγχειρήματος που είχαμε διακηρύξει και να δοθεί η σύγκρουση με όλο το πολυπληθές, μάχιμο ανθρώπινο δυναμικό εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ.

4. Στον ΣΥΡΙΖΑ υπήρχαν διαδοχικές εκτροπές από τη νομιμότητα και τη δημοκρατία : οι λίστες εκλογής των οργάνων με κριτήριο τους συσχετισμούς - όχι με αμεροληψία, η - και θεσμική - παντοδυναμία του προέδρου/αρχηγού, η προσχηματική διαμόρφωση θέσεων, η απαξίωση της λειτουργίας των τμημάτων, η ανατροπή της απόφασης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση που προέβλεπε τη συμμετοχή των (αυτοδιοικούμενων) τοπικών κοινωνιών - παραγωγών και κινημάτων, η διαρκής παραβίαση του καταστατικού, η διαρκής διολίσθηση στην ένταξη στο κόμμα και αργότερα στο κυβερνητικό σύστημα, μέσα από πελατειακές σχέσεις, απολύτως αδιαφανώς και αναξιοκρατικά, ανθρώπων του παλαιού διεφθαρμένου καθεστώτος, ενώ η κοινωνία διαθέτει σε κάθε περίπτωση ένα τεράστιο παραγωγικό και ηθικό δυναμικό. Τέλος υπήρχαν τα κατά συνθήκην ψεύδη. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος διακήρυξε λίγες μέρες πριν τις εκλογές την κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ ενώ, λίγες μέρες μετά τη νέα διακυβέρνηση, επιχειρήθηκε να υπαχθούν σχεδόν όλα τα περιουσιακά στοιχεία του κράτους στο ΤΑΙΠΕΔ.

5. Θέλω να πω με αυτά που εξιστορώ ότι δεν μπορεί να εγκλωβιστούμε σε μια διαμάχη εντός ΣΥΡΙΖΑ με τους όρους που γινόταν στο παρελθόν και έχουν χρεοκοπήσει. Η συζήτηση για το πώς φτάσαμε ως εδώ και πως πρέπει ο καθένας και η καθεμία να πορευτεί στο μέλλον είναι μια αναγκαία δημοκρατική διαδικασία. Αλλά αυτή δεν θα λύσει την αντίφαση μεταξύ αντιτιθέμενων στο μνημόνιο και μνημονιακής κυβέρνησης. Ίσως μας επιτρέψει να ξεδιαλύνουμε δυνατότητες και επιθυμίες για το μέλλον.

6. Ο κόσμος του ΟΧΙ θα βρεθεί απέναντι σε δύσκολα προβλήματα και διλήμματα. Πρόκειται για μια κοινωνική συμμαχία στην οποία δεν έχουν όλοι ταυτόσημες ανάγκες και δεν θα υποστούν στον ίδιο βαθμό τις συνέπειες του τρίτου μνημονίου. Ξέρουμε ότι οι υλικές συνθήκες της ανθρώπινης ζωής αποτελούν την αρχή διαμόρφωσης της συνείδησης και ταυτόχρονα ότι, σε στιγμές που οι άνθρωποι καλούνται να πουν το μεγάλο ΟΧΙ, πραγματοποιείται μια υπέρβαση η οποία επιβεβαιώνει τη δυνατότητα να είμαστε ελεύθεροι. Γι’ αυτό χρειάζεται να εκπονηθεί συλλογικά με τα ήδη υπάρχοντα διάσπαρτα στοιχεία και μελέτες και να γίνει κοινό κτήμα το σχέδιο εξόδου από την Ευρωζώνη ως σχέδιο της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας αλλά και ως επιλογή που απαντά στα μείζονα διακυβεύματα της δημοκρατίας, της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

7. Δεν γνωρίζω αν μπορούμε να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο, αν ο Σίσυφος αυτή τη φορά θα κουβαλήσει τη λύτρωση χωρίς να πέσει. Ξέρω όμως ότι, σε αντίθεση με αυτούς που απαράδεκτα και ανιστόρητα επικαλούνται τον Λένιν και τους μπολσεβίκους, το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, ακόμα και τους Βιετκόνγκ, για να δώσουν ιστορικές αναλογίες στη σημερινή άτακτη υποχώρηση και να εξομοιωθούν με τους ήρωες της ιστορίας μας, εμείς μπορούμε να έχουμε αναφορά σ’ ένα ιστορικό παράδειγμα. Θέλω να πω για την επικαιρότητα της λαϊκής αντίστασης, πρωτοβουλίας και αυτοθυσίας που πυροδότησε η ίδρυση του ΕΑΜ από το τότε σε κρίση ΚΚΕ και τις άλλες μικρές οργανώσεις. Η απελευθέρωση από τα δεσμά των μνημονίων μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως έργο του μεγάλου πολιτικού και κοινωνικού κινήματος του ΟΧΙ. Οι δυνάμεις της αριστεράς που δεν συμφιλιώνονται με τη νέα κατάσταση πρέπει να έχουν αυτό ως πρώτο στόχο.