Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο "διπλός δεσμός" στην υπόθεση της απεργίας των καθηγητών

Μπορεί η απεργία των καθηγητών να μην πραγματοποιήθηκε ποτέ, οι ίδιοι ωστόσο βρίσκονται τούτη την ώρα να "εκτελούν την υπηρεσία τους" υπό το αντισυνταγματικό και παράνομο καθεστώς της πολιτικής επιστράτευσης. Ορισμένοι ίσως να ήθελαν η συζήτηση να σταματήσει εδώ και κάνουν τα πάντα για να αλλάξει η ατζέντα και να επιβληθεί η σιωπή. 

Ορισμένοι πάλι, μόλις ζητηθούν συνδικαλιστικές και πολιτικές ευθύνες για την πορεία της συνδικαλιστικής συντριβής της κινητοποίησης των καθηγητών ρωτάνε με όλη την αθωότητα ενός ηλιθίου: Τί θέλετε δηλαδή; Θέλετε ανθρωποθυσίες; Άν η αναζήτηση ευθυνών ισοδυναμεί στην αντίληψη κάποιων με ανθρωποθυσίες έχουμε να τους απαντήσουμε πως η αδυναμία διάκρισης ανάμεσα στο εύλογο και το αβάσιμο, είναι η ουσία της ηλιθιότητας.

Όχι λοιπόν για να πείσουμε τους ηλίθιους κάθε κατηγορίας αλλά για να στηρίξουμε τους ευφυείς και συντετριμμένους από τις εξελίξεις καθηγητές μπροστά στην ανάγκη για νέες συνελεύσεις που θα καταφέρουν να δώσουν πειστικές και γόνιμες απαντήσεις στο τί συνέβει και τι να κάνουν από δω και μπρός είναι αφιερωμένο το παρακάτω εξαιρετικό κείμενο το οποίο αναδημοσιεύουμε από το blog kerasiakrinoi.blogspot.gr

Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο διπλός δεσμός στην υπόθεση 

της απεργίας των καθηγητών 

Τι είναι η θεωρία του διπλού δεσμού; 

Ο όρος double bind (διπλός δεσμός) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον ανθρωπολόγο Gregory Bateson και τους συνεργάτες του Don D. Jackson , Jay Haley και John H. Weakland  στα μέσα της δεκαετίας του 1950, κατά τις συζητήσεις τους σχετικά με την πολυπλοκότητα της επικοινωνίας σε σχέση με τη σχιζοφρένεια. 

Ο διπλός δεσμός είναι μια κατάσταση επικοινωνίας όπου ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων λαμβάνει δυο ή περισσότερα μηνύματα αντιφατικά μεταξύ τους, τα οποία αναιρούν το ένα το άλλο. Έτσι, η επιτυχημένη απάντηση του ατόμου ή της ομάδας ατόμων στο ένα μήνυμα είναι ταυτόχρονα αποτυχημένη για το άλλο και αντίστροφα, με αποτέλεσμα ότι και να κάνει να θεωρείται ένοχος.

Ο διπλός δεσμός χρησιμοποιείται ως μορφή ελέγχου χωρίς φανερό καταναγκασμό. 

Τα αντιφατικά μηνύματα μπορεί να εκπέμπονται είτε άμεσα είτε έμμεσα είτε λεκτικά είτε με γλώσσα σώματος ή με άλλους τρόπους. 

Ο θύτης είναι ένα πρόσωπο ή ένας φορέας για τον οποίο το θύμα τρέφει σεβασμό, εμπιστεύεται, ή ο θύτης είναι ανώτερός του. Για παράδειγμα, αυτή η κατάσταση προκύπτει όταν ένα πρόσωπο σε μια θέση εξουσίας επιβάλλει δύο αντιφατικές συνθήκες, αλλά υπάρχει ένας άγραφος κανόνας ότι ποτέ δεν πρέπει να αμφισβητούν την εξουσία του. Έτσι βασική προϋπόθεση για το διπλό δεσμό είναι η ύπαρξη μιας στενής σχέσης, η οποία θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάποιον ή και για όλους τους συμμετέχοντες. Για το λόγο αυτό οι παράδοξες αυτές δηλώσεις δε μπορούν να αγνοηθούν και το άτομο δεν μπορεί να δραπετεύσει από αυτή την κατάσταση ή να την σχολιάσει. Στα πλαίσια αυτής της  ισχυρής σχέσης, το μοτίβο των αντιφατικών μηνυμάτων επαναλαμβάνεται, έτσι ώστε το θύμα εκπαιδεύεται σε αυτό τον τρόπο επικοινωνίας και βιώνει διαρκώς αυτή την αντίφαση.

Το θύμα βιώνει αυτή την κατάσταση με αίσθημα ενοχής και τάση εσωτερίκευσης της σύγκρουσης. Το μήνυμα που λαμβάνει έμμεσα από τον θύτη είναι: ότι και να κάνεις θα είσαι ένοχος.

Ας δούμε ένα παράδειγμα τέτοιας σχέσης: Ένα παιδί αγκαλιάζει τη μάνα του. Εκείνη αντιδρά απότομα και με τη γλώσσα του σώματος δείχνει οτι ενοχλείται. Το παιδί που αντιλαμβάνεται αυτή τη γλώσσα, απομακρύνεται. Και τότε η μάνα του λέει; δεν μ' αγαπάς πια; 

Το παιδί εδώ λαμβάνει αντιφατικά μηνύματα. Από τη μια και ενώ εκδηλώνει την αγάπη του στη μάνα, υφίσταται απόρριψη. Από την άλλη όταν αποσύρεται, εφόσον δέχτηκε απορριπτική συμπεριφορά, κατηγορείται οτι δεν την αγαπά.

Και μια πολύ περιγραφική ιστορία που βρήκαμε:

Ένας νεαρός άνδρας που μόλις είχε συνέλθει από ένα οξύ σχιζοφρενικό επεισόδιο δέχθηκε την επίσκεψη της μάνας του, στο ψυχιατρικό νοσοκομείο. Χαρούμενος που την έβλεπε έβαλε το χέρι του αυθόρμητα γύρω από τους ώμους της, όταν αυτή ξαφνικά τινάχτηκε με μια κίνηση που έδειχνε το άκαμπτο και το απορριπτικό της κίνησης. Αμέσως ο γιός απόσυρε το μπράτσο του. Η αντίδραση της μάνας ήταν ακαριαία: «Δεν με αγαπάς πια;» τον ρώτησε. Τότε αυτός κοκκίνισε από ντροπή κι ένταση, και αυτή συνέχισε. «Αγάπη μου δεν πρέπει να γίνεσαι τόσο εύκολα αμήχανος και φοβισμένος από τα συναισθήματά σου». Ο ασθενής άντεξε τη μάνα του μόνο λίγα λεπτά και μόλις αυτή αναχώρησε επιτέθηκε σε μια νοσοκόμα. Τον έβαλαν στην απομόνωση, έξαλλο, ενώ ούρλιαζε και ωρυόταν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ο διπλός δεσμός και η απεργία των καθηγητών

Ας προσπαθήσουμε τώρα να εξετάσουμε την σχέση του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή των πολιτικών του επιλογών όπως εκφράζονται από τους συνδικαλιστές του, τους εκπροσώπους του όπως εμφανίζονται στα κανάλια, αλλά και τους φίλους και τα μέλη του όπως τοποθετούνται σε κείμενα στο διαδίκτυο, με τη βάση των καθηγητών αλλά και των άλλων εργαζόμενων στην υπόθεση της απεργίας που δεν έγινε ποτέ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί αυτή την εποχή και μετά τις τελευταίες εκλογές σχεδόν ένα χρόνο πριν, την πιο ελπιδοφόρα πολιτική δύναμη, τον πιο ελπιδοφόρο πολιτικό φορέα, καθώς φάνηκε να ενσαρκώνει το όνειρο για μια κυβέρνηση της αριστεράς, αλλά και γενικότερα μια κυβέρνηση που θα στρέψει το τιμόνι της ελληνικής κοινωνίας, από τα μνημόνια και το γκρεμό, προς ένα κόσμο πιο ανθρώπινο και με μέλλον.

Ο προσδιορισμός "αριστερά" τον οποίο δεν αποποιείται φυσικά, περιέχεται εξάλλου στο όνομά του, σήμαινε πάντα στη χώρα μας την εμπιστοσύνη στους εργαζόμενους, την απεύθυνση στους εργαζόμενους, την υπεράσπιση της βάσης και των μαχητικών μέσων πάλης για αλλαγή της κοινωνίας, όπως οι διαδηλώσεις και οι απεργίες.

Εξάλλου ο ίδιος ο Τσίπρας έχει πει πρόσφατα πως δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς το λαό να συμμετέχει. Δηλαδή στη ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ, ο λαϊκός παράγοντας, η λαϊκή βούληση και η λαϊκή ενεργός συμμετοχή, κατέχουν εξέχουσα θέση. Όχι όμως μόνο στη ρητορική του, αλλά και στις πολιτικές πράξεις του και στο παρελθόν, και ενώ ακόμα ήταν στο 4%.

Είναι άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκεται σε πορείες, συλλαλητήρια, κινητοποιήσεις, σε ημέρες απεργιών και που συγκροτεί τοπικές οργανώσεις.

Για τον αριστερό κόσμο, για τον προοδευτικό κόσμο, αλλά και για όσους χτυπιούνται άσχημα στην καθημερινότητά τους και στην προοπτική της ζωής τους από τις τρέχουσες πολιτικές συνθήκες, υφίσταται μια σχέση εμπιστοσύνης και ελπίδας, μικρότερης ή μεγαλύτερης, με αυτόν τον φορέα. Αυτό τουλάχιστον δείχνει και η εκτόξευση του ποσοστού του τον περασμένο χρόνο το οποίο περίπου διατηρεί σε μεγάλο βαθμό.

Είναι υπαρκτό λοιπόν μέχρι σήμερα ένα προφίλ αυτού του πολιτικού χώρου που στέλνει σαφή μηνύματα προς τους εργαζόμενους: συμμετοχή, διεκδίκηση, αντίσταση και πάλη, με δυναμικά μέσα όπως η απεργία.

Η βάση των καθηγητών μέσης εκπαίδευσης, έπραξε την Τρίτη στις 14 Μαΐου αυτό που η αριστερή θεωρία και ρητορική και οι φορείς της διδάσκουν και υποστηρίζουν: σηκώθηκε από τον καναπέ της, και μάλιστα μετά από πάρα πολλά χρόνια, πήγε στις Γενικές Συνελεύσεις των συλλογικών της οργάνων, και όχι μόνον αυτό, μα υποστήριξε μαζικά χωρίς αμφιβολία το έσχατο μέσο διεκδίκησης των εργασιακών της δικαιωμάτων: την απεργία και μάλιστα την απεργία διαρκείας και μάλιστα αυτή που μπλοκάρει καθοριστικά την απρόσκοπτη λειτουργία του συστήματος!

Και τι έκανε λοιπόν τότε αυτός ο πολιτικός φορέας, δια μέσου των διαφόρων εκπροσώπων του, συνδικαλιστών, ομιλητών στα κανάλια, συγγραφέων σε διαδίκτυο και στα έντυπα;  Τι έκανε αυτός με τον οποίο οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν αναπτύξει μια σχέση εμπιστοσύνης ως προς την υπεράσπιση των συμφερόντων τους, οι εργαζόμενοι που ψάχνουν απεγνωσμένα κάπου να πιαστούν για να αντιμετωπίσουν αυτή την τρομακτική επίθεση που δέχονται;

Πήρε πίσω όλα όσα έλεγε και όλα όσα υποτίθεται πως υποστήριζε μέχρι σήμερα, με λίγα λόγια όλα όσα συνιστούν το προφίλ του πολιτικού φορέα που ο εργαζόμενος εμπιστεύτηκε:

Εμπόδισε την απεργία. Είπε όχι στην απεργία. Παραβίασε καταστατικά που διασφαλίζουν τις ελάχιστες δημοκρατικές διαδικασίες μέσα στις ενώσεις και τις ομοσπονδίες των εργαζομένων, προστατεύοντάς τους από αυθαιρεσίες της εκάστοτε συνδικαλιστικής εξουσίας. 

Αλλά δεν περιορίστηκε εκεί. Στη συνέχεια και δια μέσου προφορικών και γραπτών λόγων, επιχειρεί να ερμηνεύσει αυτή την πράξη ως σύμφωνη με τα μέχρι τώρα εκπεμπόμενα προς την κοινωνία μηνύματα, ισχυριζόμενος οτι δεν υπήρξε βούληση για απεργία, ότι παρότι ψήφισαν οι καθηγητές απεργία, εννοούσαν να μη γίνει απεργία, ότι δεν την ήθελαν κατά βάθος, οτι την ψήφισαν συμβολικά, ελπίζοντας στη συνέχεια εκείνος να την σταματήσει με κάθε τρόπο. Ότι δεν διαμορφώθηκαν ποτέ συνθήκες κινήματος, με λίγα λόγια οτι αυτή η μετά από χρόνια συμμετοχή και απόφαση, δεν σημαίνει τίποτα το ιδιαίτερο, είναι ως μη γενομένη. Οτι δεν αρκεί που πήγαν στις συνελεύσεις, δεν αρκεί που έθεσαν τα επίμαχα ζητήματα, δεν αρκεί που ψήφισαν απεργία σε ποσοστό 90%. Όχι. 

Έπρεπε οι εργαζόμενοι να έχουν μαντέψει στις συνελεύσεις οτι οι συνδικαλιστές τους δεν θα επικύρωναν την εντολή που πήραν από τη βάση και θα την μετέτρεπαν στην εντελώς αντίθετη απόφαση. Έπρεπε λοιπόν να τους έχουν καθαιρέσει και να εκλέξουν επιτροπές αγώνα. Στη συνέχεια έπρεπε οι επιστρατευμένοι και πουλημένοι από τη συνδικαλιστική τους ηγεσία εργαζόμενοι να σπεύσουν ευθύς μόλις έμαθαν την απόφαση των προέδρων τους και να κυκλώσουν το κτήριο όπου διεξαγόταν η συνέλευση και να διαμαρτυρηθούν και να οργανώσουν συγκεντρώσεις και πορείες σε όλη τη χώρα ενάντια στην ΟΛΜΕ. Έπρεπε, όλα αυτά το ίδιο εκείνο βράδυ της Τετάρτης 15 Μαΐου, επιστρατευμένοι και με τις Πανελλαδικές να αρχίζουν την Παρασκευή, έπρεπε να συντονιστούν οι 88.000 χιλιάδες καθηγητές, να κάνουν όλα αυτά, να τα σπάσουν, να τα κάνουν λαμπόγυαλο, να πάρουν εκείνοι την ευθύνη αφού η ηγεσία τους τους πρόδωσε, έπρεπε να γίνουν πολλά, πάρα πολλά ακόμη, για να πούμε οτι έχουμε κάτι θετικό, οτι κάτι άλλαξε, οτι μπορεί να στηριχτεί από τον ΣΥΡΙΖΑ μια απεργία διαρκείας, και μόνο τότε ο ΣΥΡΙΖΑ  θα αντάμοιβε τους εργαζόμενους με την σε όλα τα επίπεδα στήριξή του. Ακόμα και που πριν παρθεί οποιαδήποτε απόφαση δήλωναν οι εκπρόσωποί του στα κανάλια οτι η απεργία στις εξετάσεις δεν είναι κάτι σωστό, ακόμα και αυτό ήταν ένα τέχνασμα για να δοκιμάσει την δύναμη της θέλησης τους και το επαναστατικό τους φρόνημα.

Ο διπλός δεσμός επιχειρεί να φορτώσει την ευθύνη που έχει ο θύτης στο θύμα. Το θύμα τρελαίνεται, εκτός και αν...

'Ότι και να κάνεις θα είσαι ένοχος". Σε αυτή τη φράση συμπυκνώνεται ο τρόπος που βιώνει το θύμα τον διπλό δεσμό.

Είναι σαφές οτι στη σχέση εργαζόμενοι - πολιτικός φορέας, ο δεύτερος έχει την εξουσία: τους συνδικαλιστές, τους βουλευτές, το βήμα στα κανάλια, το κύρος της σφραγίδας!

Είναι επίσης σαφές οτι σε αυτή τη σχέση τον συναισθηματικό δεσμό και την εξάρτηση την έχει ο εργαζόμενος από τον πολιτικό φορέα, και όχι το αντίστροφο.

Ας δούμε ένα ακόμα παράδειγμα διπλού δεσμού:

Σε ένα ζευγάρι η γυναίκα δυσαρεστημένη επιπλήττει τον σύντροφό της που δεν της προσφέρει ποτέ λουλούδια. Ο σύζυγος την επόμενη μέρα της προσφέρει μια ανθοδέσμη. Τότε η γυναίκα του λέει: “Τι να την κάνω τώρα την ανθοδέσμη, αφού την έφερες μόνο και μόνο επειδή σου είπα χθες ότι δε μου φέρνεις ποτέ λουλούδια”.  Το άτομο που έφερε την ανθοδέσμη βρίσκεται παγιδευμένο, είτε φέρει λουλούδια είτε όχι θα τιμωρηθεί, διότι θα έρθει αντιμέτωπο με το θυμό του άλλου προσώπου.

Ένα ακόμα παράδειγμα μιας διπλής παγίδευσης είναι μια μητέρα που λέει στο παιδί της με σφιγμένα δόντια “έλα να σε αγκαλιάσω γιατί σε αγαπάω”. Το λεκτικό μήνυμα έρχεται σε αντίθεση με το σωματικό και το παιδί δε ξέρει πώς να ανταποκριθεί στη σύγκρουση αυτή. Ωστόσο εξαρτάται από τη μητέρα του για την ικανοποίηση των βασικών του αναγκών και έτσι δε μπορεί ούτε να αγνοήσει ούτε να αφήσει αυτή τη σχέση. Βρίσκεται λοιπόν σε ένα δίλημμα. Αν δεν αγκαλιάσει τη μητέρα πιθανότατα αυτή θα θυμώσει μαζί του, αν την αγκαλιάσει θα έρθει αντιμέτωπο με τα εχθρικά της συναισθήματα. ‘Όπως και να αντιδράσει λοιπόν το παιδί στην πρόσκληση της μητέρας θα έχει αρνητικές συνέπειες και θα νιώσει ενοχή.

Το άτομο που βιώνει συνθήκες διπλής δέσμευσης έχει αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξει αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας, να χάσει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τους γύρω του, να έχει δυσκολία στις διαπροσωπικές του σχέσεις και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μπορεί επίσης να εμφανίσει σωματικά συμπτώματα, κατάθλιψη ενώ στα μικρότερα παιδιά συχνά είναι τα προβλήματα συμπεριφοράς και η παλινδρόμηση σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια. Κατά την ενηλικίωση η απομάκρυνση των ατόμων αυτών από το σπίτι είναι δύσκολη καθώς και η ανάπτυξη νέων υγιών σχέσεων.

Για να λυθεί ο διπλός δεσμός πρέπει το θύμα να απομυθοποιήσει τον θύτη, πρέπει να αρθεί η μονομερής σχέση τυφλής εμπιστοσύνης, έτσι ώστε το παράλογο των παράλληλων αντιφατικών μηνυμάτων να αποδοθεί στον θύτη και όχι να το εσωτερικεύει το θύμα και να αισθάνεται ενοχές.

Με λίγα λόγια κύριοι του ΣΥΡΙΖΑ δε θα τρελάνετε εσείς εμάς! Δεν περνάνε τα ψέματα και οι δικαιολογίες σας. Προδώσατε τη μεγαλύτερη απεργία! Τέλος! Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει το παιχνιδάκι που παίζετε και να πάψει να ελπίζει σε σας και να παθαίνει κατάθλιψη με τις μπαρούφες που έχετε εξαπολύσει. Ο κόσμος πρέπει να απομακρυνθεί συναισθηματικά και να μην επενδύει σε απατεώνες της αριστεράς και της δήθεν επανάστασης. Και αυτό θα ξεκινήσει με το να σας διαολοστείλει. Στη συνέχεια θα βρούμε τον τρόπο να πορευθούμε μόνοι μας. Είμαστε εξάλλου μερικά εκατομμύρια!

Η θεωρία του διπλού δεσμού εξηγεί γιατί τα συναισθήματα θυμού προς τον προδότη είναι απείρως πιο ισχυρά απ' ότι αυτά προς τον εχθρό. Επειδή όταν κατανοείς ποιος είναι ο εχθρός, πολύ δύσκολα παγιδεύεσαι  από αυτόν καθώς φροντίζεις να οικοδομείς τις άμυνές σου. Αντίθετα, η προδοσία σε βρίσκει απροετοίμαστο. Με λίγα λόγια ο προδότης είναι πιο επικίνδυνος από τον εχθρό.

Πηγές:

Double bind 

Διπλοί δεσμοί στην οικογένεια: Ό,τι και να κάνεις είσαι ένοχος..!
Η Θεωρία του Διπλού Δεσμού (Double Bind Theory) του Gregory Bateson

Διαβάστε επίσης το βιβλίο των:

PAUL WATZLAWICK

JANET BEAVIN BABELAS

DON D. JACKSON

ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ και οι επιδράσεις της στη συμπεριφορά. 

http://giatinkinonikiaristera.blogspot.gr/2013/07/p-watzlawick-j-bavelas-d-jackson-pdf.html 

https://docs.google.com/file/d/0B-6_L8q1CAqicnk0VndrT3Z5YVk/edit?usp=sharing