Η JPMorgan, η δραχμή και η συνηγορία της υπέρ της κυβέρνησης

του Βασίλη Δρουκόπουλου

Από τα ΕΝΘΕΜΑΤΑ της ΑΥΓΗΣ 21.7.2013 

Με τίτλο Άρθρου: Συνταγματικές εκτροπές και (αντι)συνταγματικές προτροπές

 «Το κεφάλαιο πρέπει να αυτοπροστατεύεται με σταθερό τρόπο…Τα χρέη πρέπει να εισπράττονται και τα δικαιώματα κατάσχεσης για τα δάνεια και τις υποθήκες πρέπει να ασκούνται όσο το δυνατό πιο νωρίς. Όταν μέσω της νομικής διαδικασίας οι κοινοί άνθρωποι έχουν χάσει τα σπίτια τους θα αποδειχθούν περισσότερο πειθήνιοι και πιο εύκολα θα κυβερνώνται από το δυνατό χέρι του νόμου που θα εφαρμόζεται από την κεντρική αρχή των κορυφαίων τραπεζιτών. Οι άνθρωποι χωρίς σπίτια δεν θα ερίζουν με τους ηγέτες τους. Αυτό είναι γνωστό στα άτομα με αρχές που έχουν αναλάβει να σχηματίσουν έναν ιμπεριαλισμό του καπιταλισμού που θα κυβερνά τον κόσμο. Με το να διχάζουμε τους ανθρώπους μπορούμε να τους κάνουμε να καταναλώνουν την ενέργειά τους στο να κατατρίβονται σε θέματα χωρίς σημασία για μας εκτός από να δρουν ως δάσκαλοι της κοινής αγέλης».

(Αποδίδεται στον John Pierport Morgan, 1837-1913).

«Χείρα βοηθείας»: ο μπαρμπα-Σαμ και ο J.P. Morgan κωπηλατούν. Το πελώριο μέγεθος του Morgan αντανακλά το ανάστημά του και τη σημασία των τραπεζικών δραστηριοτήτων του στις ΗΠΑ. Πολιτική γελοιογραφία (Puck Magazine, 26.4.1911), που παρωδεί τον ομότιτλο πίνακα του Emile Renouf, 1881 (βλ. παρακάτω)

Είναι ευρύτατα γνωστές οι πηγές της υποστήριξης από το εξωτερικό προς τη σημερινή κυβέρνηση Σαμαρά, όπως εξάλλου και προς όλες τις προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις. Εκείνο που μάλλον δεν έχει διαδοθεί πιο πλατιά είναι η συγκεκριμένη υποστήριξη, άμεση και έμμεση, που έχει λάβει η κυβέρνηση Σαμαρά από τη JPMorgan Chase & Co. (JPMorgan στο εξής) που συμβαίνει να είναι ο μεγαλύτερος χρηματοπιστωτικός όμιλος των ΗΠΑ, δεύτερος στον κόσμο, με ενεργητικό 2,5 τρις δολάρια και με 260.000 υπαλλήλους στις 60 χώρες που δραστηριοποιείται.

Emile Renouf, “Χείρα βοηθείας”, 1881

Η πιο πρόσφατη παρέμβαση της JPMorgan ήταν η συμπαράσταση που εκδήλωσε για την απόφαση κλεισίματος της ΕΡΤ. Μιας απόφασης που δεν φαίνεται να συνιστά πολιτικό «ατύχημα» και που αξίζει το ρίσκο που αναλαμβάνεται, όπως ισχυρίστηκε μεταξύ άλλων (http://news.in.gr, 14.6.2013). Τι ειρωνεία λοιπόν που η JPMorgan που κόπτεται τώρα για την αποφασιστικότητα που δείχνει η κυβέρνηση, η ίδια η JPMorgan στις αρχές του 2012 να έχει ποντάρει στη χρεοκοπία της Ελλάδας και στην επιστροφή στη δραχμή! Η Ημερησία της 14.1.2012 σε άρθρο συνεργάτη της αναφέρει:
 

«Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η JP Morgan, η παγκοσμίως γνωστή επενδυτική τράπεζα, προτείνει στους πελάτες της να επενδύσουν στο ελληνικό real estate κατά την τρέχουσα περίοδο. Η πρόταση αυτή είναι μέσα στις τρεις καλύτερες επενδυτικές προτάσεις της εταιρείας και στηρίζεται στην πιθανότητα χρεοκοπίας της Ελλάδας. Οι αναλυτές της JP Morgan συστήνουν στους πελάτες τους που έχουν οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ακίνητα στην Ελλάδα (εξοχικά, οικόπεδα κατά κύριο λόγο) αλλά με δάνειο που θα πάρουν από ελληνική τράπεζα. Η πρόταση αυτή γίνεται με το σκεπτικό ότι στην επενδυτική τράπεζα θεωρούν σίγουρη τη χρεοκοπία της Ελλάδας και την επιστροφή στη δραχμή, ποντάρουν στην αλλαγή του δανείου στο νέο νόμισμα, το οποίο θα υποτιμηθεί. Μ’ αυτό το σενάριο οι αγοραστές ακινήτων θα μπορούν να αποπληρώσουν το δάνειο που πήραν με τα μισά ή και λιγότερα χρήματα. Μάλιστα, οι […] dealers της JP Morgan θεωρούν σίγουρη αυτή την επενδυτική επιλογή και “σπρώχνουν” τους πελάτες τους προς την Ελλάδα. Τους λένε, δε, ότι θα έχουν διπλό κέρδος: Και από το δάνειο αλλά και από την τιμή του ακινήτου, καθώς οι τιμές έχουν ήδη υποχωρήσει σημαντικά, κυρίως για τα ακριβά σπίτια. Θα αγοράσουν δηλαδή π.χ. ένα εξοχικό αξίας 2 εκατ. ευρώ το 2008 σήμερα στην τιμή του 1,3 εκατ. ευρώ. Θα πάρουν δάνειο από ελληνική τράπεζα σε ευρώ και θα ποντάρουν στη χρεοκοπία. Μόλις συμβεί αυτό και το δάνειο δραχμοποιηθεί θα μπορούν να το “αγοράσουν”, κοινώς να το αποπληρώσουν με λιγότερα χρήματα λόγω της υποτίμησης που θα ακολουθήσει. Η πρόταση αυτή μπορεί να είναι ένα σενάριο που ενέχει το κίνδυνο να μην καταρρεύσει η Ελλάδα, ωστόσο, και πάλι οι πελάτες της JP Morgan δεν βγαίνουν χαμένοι, αν επενδύσουν στο ελληνικό real estate σε μια περίοδο αποκλιμάκωσης των τιμών» (http://www.imerisia.gr).

Ο σημερινός υποστηρικτής λοιπόν της κυβέρνησης παλιό μέλος και προαγωγός του «λόμπυ της δραχμής»! Ποιός να τόλεγε! Προφανώς, οι κυβιστήσεις δεν περιορίζονται στους «ουδείς αναμάρτητος» πολιτικούς. Αυτά τα ελάχιστα ως προς την άμεση εμπλοκή της JPMorgan στα ελληνικά τεκταινόμενα.

Όμως η κορύφωση της απροκάλυπτης ιδεολογικής τοποθέτησης της JPMorgan εμπεριέχεται στη μελέτη «The Euro area adjustment: about halfway there» («Η προσαρμογή της Ευρωζώνης: σχεδόν στα μισά του δρόμου»)¹ συνταγμένη από δύο μέλη του Europe Economic Research τμήματος της JPMorgan, που δημοσιεύτηκε στις 28.5.2013. Εδώ, πέραν των συνηθισμένων φληναφημάτων περί ανταγωνιστικότητας, απομείωσης χρεών, δομικών αλλαγών και άλλων, διατυμπανίζεται ανενδοίαστα και χωρίς περιστροφές η εξής θέση: «Την πρώτη περίοδο της κρίσης είχε θεωρηθεί ότι τα εθνικά προβλήματα κληρονομημένα από το παρελθόν ήταν κυρίως τα υπερχρεωμένα κράτη, τράπεζες και νοικοκυριά, η έλλειψη ευθυγράμμισης στις πραγματικές συναλλαγματικές ισοτιμίες σε επίπεδο ευρωζώνης και οι δομικές ακαμψίες. Αλλά με την πάροδο του χρόνου φάνηκε ότι υπάρχουν επίσης εθνικά προβλήματα ιστορικής προέλευσης αλλά πολιτικής φύσης. Τα Συντάγματα και οι πολιτικοί διακανονισμοί στη νότια περιφέρεια που είχαν υιοθετηθεί μετά την πτώση του φασισμού, έχουν μια σειρά από χαρακτηριστικά που φαίνεται να μη συμβιβάζονται με την περαιτέρω ολοκλήρωση στην περιοχή. Όταν οι Γερμανοί πολιτικοί και οι διαμορφωτές πολιτικής μιλούν για μια δεκαετή περίοδο προσαρμογής πολύ πιθανά έχουν στο μυαλό τους την ανάγκη για οικονομική και πολιτική μεταρρύθμιση» (σελ. 2) και στη συνέχεια: «Τα πολιτικά συστήματα στην περιφέρεια διαμορφώθηκαν ως επακόλουθα της δικτατορίας και προσδιορίστηκαν από αυτή την εμπειρία. Τα συντάγματα τείνουν να αναδεικνύουν ισχυρή σοσιαλιστική επίδραση, αντανακλώντας την πολιτική δύναμη των αριστερών κομμάτων μετά την ήττα του φασισμού. Τα πολιτικά συστήματα στην περιφέρεια εμφανίζουν πολλά από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: αδύναμη εκτελεστική εξουσία, αδύναμη κεντρική εξουσία σε σύγκριση με τις περιφέρειες, συνταγματική προστασία των εργατικών δικαιωμάτων, οικοδόμηση συναινετικών συστημάτων που υποθάλπουν την πολιτική πατρωνία και τέλος, το δικαίωμα της διαμαρτυρίας αν ανεπιθύμητες αλλαγές στοχεύουν στο status quo. Τα μειονεκτήματα αυτής της πολιτικής ιστορικής κληρονομιάς αποκαλύφτηκαν στη διάρκεια της κρίσης. Χώρες της περιφέρειας αποδείχτηκαν μόνον μερικά ικανές να επιτύχουν το σχεδιασμό δημοσιονομικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, με τις κυβερνήσεις να περιορίζονται από τα Συντάγματα (Πορτογαλία), από τις ισχυρές περιφέρειες (Ισπανία) και την άνοδο λαϊκίστικων κομμάτων (Ιταλία και Ελλάδα)» (σελ. 12).

Τουτέστιν: για να αποφευχθεί η κοινωνική επανάσταση στο εγγύς μέλλον απαιτείται πρώτον, ο περιορισμός των λαϊκών και συνδικαλιστικών ελευθεριών και προσωπικών δικαιωμάτων που καλύπτονται, έστω τυπικά πλέον, από τα συντάγματα και δεύτερον, η προσαρμογή  και συμμόρφωση με τις γερμανικές νεοφιλελεύθερες επιλογές και επιταγές. Παρ’ όλα αυτά θα μπορούσε να παρατηρηθεί ότι στη σημερινή Ελλάδα δεν απαιτείται αναγκαστικά άμεση αναθεώρηση του συνταγματικού χάρτη. Η συνεχής και ατιμώρητη παραβίασή του τον έχει καταστήσει ένα σχεδόν άδειο πουκάμισο (πέραν των γνωστών πρότερων αδυναμιών του) με ελάχιστα πλέον από τα πιο σημαντικά άρθρα του να μην έχουν εσκεμμένα υποστεί τη βάναυση απαξίωσή τους. Αν σ’ αυτό το πλαίσιο ενταχθεί και η μνημονιακής έμπνευσης νομοθεσία με την επακόλουθη εκτέλεση και εφαρμογή σ’ όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, τότε το δίδυμο της νομοθεσίας και εκτελεστικής εξουσίας δεν απέχει καθόλου από το ιδανικό ποθούμενο που συστήνει και επιδιώκει η JPMorgan.

Καταλήγοντας, ας υπενθυμίσουμε ότι ο υφυπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, στη δεύτερη προεδρία τού Grover Cleveland (1893-1897), William Curtis, είχε παρατηρήσει ότι «τα οικονομικά των ΗΠΑ ελέγχονται από μια επιτροπή της οποίας ο John Pierport Morgan είναι ο πρόεδρος [...] ενώ ο υπουργός των Οικονομικών κάθεται, ουσιαστικά χωρίς δύναμη, στο γραφείο του». (Thomas Kessner, Capital City: New York and the men behind America’s rise to economic dominance, 1860-1900, Simon and Schuster, Nέα Υόρκη 2003, σ. 283). Και στις μέρες μας, στις 14 του περασμένου Μάρτη για να ακριβολογήσουμε, δημοσιοποιήθηκε μια έκθεση 300 σελίδων από τη Διαρκή Υποεπιτροπή Ερευνών (Permanent Subcommittee on Investigations) της Γερουσίας των ΗΠΑ όπου καταγράφονται οι παράτυπες πρακτικές και παραλείψεις της  JPMorgan στις αγοραπωλησίες παράγωγων χρηματιστικών προϊόντων. Εναπόκειται πλέον στην αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (Securities and Exchange Commission) και στο Office of the Comptroller of the Currency  να αποφανθούν για τη νομιμότητα των ενεργειών της JPMorgan. Βέβαια, o πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς υπήρξε στο παρελθόν υπάλληλος νομικής εταιρείας που εκπροσωπούσε τη JPMorgan! Σ’ αυτό ας προστεθεί η πιθανολόγηση ότι τελικά δεν θα υπάρξει καμία κίνηση εναντίον της JPMorgan  παρ’ όλες τις αποκαλύψεις της έκθεσης, που βασίστηκε  σε εννεάμηνη έρευνα,  γιατί ο διευθύνων σύμβουλος της Jamie Dimon απολαμβάνει της προσωπικής εμπιστοσύνης του προέδρου Ομπάμα  (http://www.wsws.org/en/articles/2013/06/17/morg-j17.html).

Ομολογουμένως, υπεράνω κάθε υποψίας ο εκ του εξωτερικού υποστηρικτής της κυβέρνησης ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.

«Χέρι βοηθείας»: ο μπαρμπα-Σαμ και ο J.P. Morgan  κωπηλατούν. Το πελώριο μέγεθος του Morgan αντανακλά το ανάστημά του και τη σημασία των τραπεζικών δραστηριοτήτων του στις ΗΠΑ.  Πολιτική γελοιογραφία (Puck Magazine, 26.4.1911), που παρωδεί τον ομότιτλο πίνακα του Emile Renouf (1881).

______________________

1 Κι’ όταν θα έχει διανυθεί όλη η απόσταση; Θα έχουμε καταλήξει σ’ αυτό που είχε παρατηρήσει  ο Ισαάκ Ντώυτσερ αμέσως μετά τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967:  «Man kann sich totsiegen!», που σε ελεύθερη απόδοση σημαίνει «μπορεί κάποιος  συνέχεια να θριαμβεύει (triumph story!) εξαντλώντας παράλληλα όλους τους πόρους του μέχρις ότου οδηγηθεί κι’ αυτός στο θάνατο».

Ο Βασίλης Δρουκόπουλος είναι οικονομολόγος και διδάσκει στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.