Κείμενο του George Monbiot, δημοσιεύθηκε στο Guardian στις 12 Μάη του 2009. Ένα ενδιαφέρον άρθρο για την χρηματοδότηση της ακαδημαϊκής έρευνας από τις επιχειρήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Γιατί το Συμβούλιο Ιατρικής Έρευνας (Medical Research Council) διοικείται από έναν κατασκευαστή όπλων; Γιατί Το Συμβούλιο Έρευνας Φυσικού Περιβάλλοντος (Natural Environment Research Council) διοικείται από τον επικεφαλή μιας κατασκευαστικής εταιρείας; Γιατί ο πρόεδρος μιας εταιρείας real estate είναι υπεύθυνος για την χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης στην Αγγλία;
Επειδή τα πανεπιστήμια μας μετατρέπονται από την κυβέρνηση σε ερευνητικά παραρτήματα των επιχειρήσεων. Όχι πλέον στην καταδίωξη της γνώσης για το δικό μας καλό: τώρα η μεγαλύτερη επιδίωξη στην οποία πρέπει να εποφθαλμιούν είναι να βρούνε καλύτερους τρόπους να κάνουν λεφτά.
Στο τέλος του προηγούμενου μήνα, ασχολίαστο από τα media, έλαβε χώρα μια ήσυχη διανοητική επανάσταση. Τα συμβούλια έρευνας, που παρέχουν το 90% της χρηματοδότησης για την ακαδημαϊκή έρευνα στη Βρετανία, εισήγαγαν μια νέα προϋπόθεση για όσους αναζητούν επιχορηγήσεις : τώρα πρέπει να περιγράψουν το οικονομικό αντίκτυπο της δουλείας τους. Τα συμβούλια καθορίζουν ως αντίκτυπο την «ευαπόδεικτη συνεισφορά» που θα έχει η έρευνα σε κοινωνία και οικονομία. Αλλά πώς επιδεικνύεις τον αντίκτυπο μιας έρευνας για το γαλάζιο ουρανό πριν ακόμη αυτή διεξαχθεί;
Η ιδέα, λέει η κυβέρνηση, είναι να μεταφερθεί γνώση από τα πανεπιστήμια στη βιομηχανία, ενισχύοντας τη βρετανική οικονομία βοηθώντας τη να βγει από την ύφεση. Κατ΄ αρχήν, δεν υπάρχει τίποτα κακό με την εμπορευματοποίηση των επιστημονικών ανακαλύψεων. Αλλά δε μας πλουτίζει με το να επιβάλεις αυτό σαν αρχή στη αναζήτηση όλης της γνώσης. Αντίθετα μας εξαθλιώνει, καθιστώντας τα θαύματα του σύμπαντος σε αριθμούς στο τετράδιο ενός λογιστή.
Φανταστείτε το Δαρβίνο προσπαθώντας να συμπληρώσει την αίτηση πριν σαλπάρει με το Beagle. «Εξήγησε ποιο θα είναι το πιθανό αντίκτυπο της έρευνας στο πλούτο, το πολιτισμό και στη κατάσταση του έθνους. Για παράδειγμα: στην ενίσχυση των παγκόσμιων οικονομικών επιδόσεων, και ειδικά στην οικονομική ανταγωνιστικότητα του Ηνωμένου Βασιλείου… Ποια είναι τα ρεαλιστικά χρονικά όρια στα οποία θα αντιληφθούμε αυτά τα οφέλη;» (3) Αν ο Δαρβίνος εξαρτιόταν από επιχορήγηση ενός Βρετανικού συμβουλίου έρευνας, ποτέ δε θα σάλπαρε.
Η κυβέρνηση επιμένει πώς τίποτα το θεμελιακό δεν έχει αλλάξει, ότι η Αρχή του Χαλντέιν (Haldane Principle), που αναφέρει πως η κυβέρνηση δεν μπορεί να επεμβαίνει στις ερευνητικές επιλογές, ακόμη κρατεί. Μόνο το συμβούλια έρευνας, λένε οι υπουργοί, πρέπει να ορίζουν τι θα χρηματοδοτηθεί.
Αυτό είναι αγυρτεία του ίδιου είδους με αυτό που χρησιμοποιούν οι ιδιοκτήτες εφημερίδων. Μερικοί από αυτούς επιμένουν πως δεν επεμβαίνουν στις αποφάσεις των εφημερίδων τους. Αλλά τοποθετούν συντάκτες που συμμερίζονται τις ίδιες απόψεις και ξέρουν τι περιμένουν από αυτούς. Όλοι οι πρόεδροι των πέντε συμβουλίων που χρηματοδοτούν την επιστημονική έρευνα, και οι επικεφαλής τριών συμβουλίων χρηματοδότησης της ανώτατης εκπαίδευσης (που παρέχουν βασική χρηματοδότηση στα πανεπιστήμια) είναι ή ήταν διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων.
Αυτοί οι άντρες βρίσκονται υπό την επίβλεψη του υπουργού επιστήμης και καινοτομίας, Lord Drayson. Πριν γίνει υπουργός, ο Paul Drayson ήταν διευθυντής μιας φαρμακοβιομηχανίας με το όνομα Powder Ject. Ήταν αναμιγμένος σε μια διαμάχη που για πολλούς συμβολίζει την απουσία αποτελεσματικών ορίων ανάμεσα στη κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις.
Στις 30 Νοεμβρίου του 2001, η Βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να αγοράσει μεγάλες ποσότητες μιας παραλλαγής του εμβολίου της ευλογιάς με το όνομα Lister strain. Η μόνη εταιρεία που κατείχε αρκετές ποσότητες ονομαζόταν Bavarian Nordic. Στις 6 Δεκεμβρίου του 2001, ο Paul Drayson ήταν ανάμεσα σε μια μικρή ομάδα επιχειρηματιών που έπαιρναν πρωινό με τον τότε πρωθυπουργό, Tony Blair. Περίπου την ίδια ώρα, ο Drayson έδωσε μια ενίσχυση της τάξης των 50.000 Στερλινών στο Εργατικό Κόμμα. Πολλή σύντομα, υπεύθυνοι της κυβέρνησης που διαπραγματευόταν την αγορά του εμβολίου από τη Bavarian Nordic ενημερώθηκαν ότι ήταν πολύ αργά. Η Powder Ject είχε μόλις αγοράσει τα αποκλειστικά δικαιώματα διανομής για το Η.Β. Έτσι η κυβέρνηση έπρεπε να το αγοράσει από την εταιρεία του Drayson. Πλήρωσε στη Powder Ject 32 εκατ.: 20 εκατ περισσότερα από ότι είχε πληρώσει η Powder Ject στη Bavarian Nordic. Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο Paul Drayson αρνήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά για το αν συζητήθηκε το Lister strain στο πρωινό στη Downing Street. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Lord Drayson ήταν ενήμερος εκείνη τη στιγμή για την απόφαση της κυβέρνησης να επιλέξει το Lister strain.
Ο Drayson αναμφίβολα τα βρίσκει πολύ καλά με τον πρόεδρο του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας, το Sir John Chisholm. Ο Chisholm ήταν ιδρυτής μιας εταιρείας πολεμικού λογισμικού πριν γίνει επικεφαλή της κυβερνητικής Υπηρεσίας Αμυντικής Έρευνας (Defence Research Agency). Ήταν υπεύθυνος για την μετατροπή της στην εμπορική εταιρεία QinetiQ, μέσω από μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης που ολοκληρώθηκε ενώ ο Lord Drayson ήταν υπεύθυνος για τις αμυντικές προμήθειες. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο Sir John πλήρωσε 129.000 Στερλίνες για ένα μερίδιο στη νέα εταιρεία. Η αξία του οποίου εκτινάχτηκε στα 26 εκατ όταν η QinetiQ ιδρύθηκε. Ο πρώην διευθυντής της Υπηρεσίας Αμυντικής Έρευνας το περιέγραψε αυτό σαν «απληστία της ανώτερης τάξης». Ο Lord Gilbert, ο πρώην υπουργός για τις αμυντικές προμήθειες, σχολίασε πως «ξεκάθαρα ήταν αισχρό το γεγονός πως ανώτατοι δημόσιοι λειτουργοί βγάλανε χρήματα. … Δεν συνεισέφεραν τίποτα στη μεταστροφή της εταιρείας, ήταν η δουλεία του ερευνητικού προσωπικού που έκανε τη διαφορά». Ο Sir John Chisholm παραμένει πρόεδρος της QinetiQ. Υπάρχει κανείς εκτός από τη κυβέρνηση που πιστεύει ότι αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να επιβλέπουν την επιστημονική έρευνα της χώρας;
Το Μάρτιο ο Lord Drayson ανακοίνωσε στη Βρετανική Ακαδημία Επιστημών (Royal Society) ότι «ο προϋπολογισμός για την έρευνα είναι ασφαλής… δεν θα υπάρξει υποχώρηση από τη καθαρή επιστήμη». Ένα μήνα μετά, αυτή η υπόσχεση αθετήθηκε, όταν ο προϋπολογισμός μετέφερε 106 εκατ Στερλίνες από τα ερευνητικά συμβούλια «για να υποστηρίξει καίριες περιοχές οικονομικών δυνατοτήτων»: Που σημαίνει αλλαγές σε προσωπικό και έρευνα προς όφελος της βιομηχανίας.
Οι πολιτικές στην επιστήμη στο Ηνωμένο Βασίλειο τώρα κυριαρχούνται από την «Επισκόπηση του Sainsbury» (Sainsbury Review), που η κυβέρνηση λέει ότι θα θέσει πλήρως σε εφαρμογή. Έχει γραφτεί από το δωρητή των Εργατικών, πρώην υπουργό επιστήμης και πρώην διευθυντικό στέλεχος αλυσίδας supermarket, τον Lord Sainsbury. Τα ερευνητικά συμβούλια, λέει η αναφορά, πρέπει «να μετριούνται κόντρα στην εταιρική γνώση μεταφέροντας στόχους» για να δείξουν ότι αξιοποιείται αρκετή γνώση από τις επιχειρήσεις. Ακόμη πρέπει να χρηματοδοτούν έρευνα της τάξης των 120 εκατ Στερλινών σε συνεργασία με τη βιομηχανία. Σε αυτό προστίθενται τα 180 εκατ των υπηρεσιών περιφερειακής ανάπτυξής. Η κυβέρνηση επίσης ξοδεύει 150 εκατ το χρόνο «για να αλλάξει την κουλτούρα στα πανεπιστήμια: προωθώντας τη δουλειά που γίνεται με μια σειρά από επιχειρήσεις και αυξάνοντας την εμπορική δραστηριότητα.» Όλα αυτά είναι μία ακόμη συγκαλυμμένη απαλλαγή, που αποκαλύπτει την ανάγκη των εταιριών να χρηματοδοτούν τη δική τους έρευνα.
Οι περιλήψεις του οικονομικού αντίκτυπου που πρέπει τώρα να γράφουν εγγυώνται πως όλοι οι ερευνητές θα είναι ενήμεροι πως η δουλεία στο πανεπιστήμιο είναι μπίζνες (business of the universities is business). Η Λευκή Βίβλος της κυβέρνησης σημειώνει, ότι είδη τα πανεπιστήμια «παρέχουν κίνητρα (για παράδειγμα προαγωγές)» για να πείσουν τους ερευνητές να εμπλακούν με επιχειρήσεις. Αν η έρευνα σου δεν κάνει σε κάποιον λεφτά, μάλλον δεν θα προχωρήσεις και πάρα πολύ.
Ακόμα και αν την κρίνεις με τους δικούς της στόχους, αυτή η πολιτική δεν βγάζει νόημα. Η μακροχρόνια ευημερία μιας κοινωνίας που βασίζεται στη γνώση εξαρτάται από έρευνα που λογοδοτεί μόνο στον εαυτό της. Μόνο όταν οι επιστήμονες είναι ελεύθεροι να ακολουθήσουν το πάθος τους είναι πιο πιθανό να κάνουν ανακαλύψεις που το αντίκτυπό τους στη κοινωνία είναι βαθύ και αδύνατο να το αντιληφθούμε. Αναγκασμένοι να συνεργαστούν με τη βιομηχανία, είναι πιο πιθανό να αναζητούν πρακτικές εφαρμογές τις είδη παρεχόμενης γνώσης από το να επεκτείνουν τα σύνορα του «γνωστού κόσμου».
Αλλά η γνώση δεν έχει να κάνει μόνο με το αντίκτυπο της. Έχει να κάνει με τα θαύματα, την ομορφιά και τη διορατικότητα. Κομμάτι της οποίας μπορεί ποτέ να μην έχει εφαρμογή, αλλά κάνει τον κόσμο ένα ποιο πλούσιο μέρος, που τα γούστα του Lord Drayson θα αγωνιστούν να το αντιληφθούν.
Το κείμενο στα Αγγλικά στο http://www.monbiot.com/archives/2009/05/12/captive-knowledge/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου