Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Μοιάζει σαν μια μάχη ανάμεσα στο Ένστικτο της Ζωής και στο Ένστικτο του Θανάτου, σε φροϋδικούς όρους, με έπαθλο την επιβίωση της ανθρωπότητας. Ξεκίνησε το Πάσχα των Ορθόδοξων Χριστιανών, όταν ο Τραμπ εξήγγειλε την καινούρια εκστρατεία του κατά της Συρίας, του Ιράν και της Ρωσίας.

Πιθανότατα πρόκειται για μια ακόμα εκδοχή της «Στρατηγικής του Τρελλού», που πρότεινε ο Κίσσινγκερ στον Νίξον το 1969 κι αυτός την εφάρμοσε, στριμωγμένος καθώς ήταν στο Βιετνάμ, θέτοντας σε συναγερμό τις πυρηνικές του δυνάμεις. Δεν πολυπέτυχε το στρατήγημα. Η ιδέα είναι απλή. Αν κάποιος υποδύεται τον τρελλό, οι άλλοι κάνουν πίσω γιατί είναι λογικοί και δεν θέλουν να γίνει καταστροφή. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι άλλοι μπορεί να μην υποχωρήσουν.

Με τούτα και με κείνα, μπήκαμε στη ζώνη κινδύνου. Μπήκαμε δηλαδή στην περιοχή που οι δύο πλευρές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται οποιαδήποτε υποχώρηση ως επιφέρουσα απαράδεκτο κόστος (το παιχνίδι των κοτόπουλων, Chicken Game). Oι δύο πλευρές εγκλωβίζονται σε διαμάχη από την οποία δεν μπορούν να ξεφύγουν.

Για όποιον θέλει να καταλάβει πώς μπορεί να οδηγηθούμε σε ένα παράλογο αποτέλεσμα που αρχικά κανείς δεν ήθελε, υπάρχει μια δημοφιλής ταινία, ο «Πόλεμος των Ρόουζ» που περιγράφει πολύ πειστικά πως ένα ζευγάρι εμπλέκεται σε καυγά στον οποίο κανείς δεν υποχωρεί και το τελικό αποτέλεσμα είναι ότι σκοτώνονται και οι δύο. Εξόχως διαφωτιστικές, ανατέμνοντας τόσο τον μηχανισμό της καταστροφής, όσο και το προσωπικό που την διαχειρίζεται αντίστοιχα, είναι οι δύο ταινίες-αριστουργήματα του Στάνλει Κιούμπρικ, «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» και «Μάτια ερμητικά κλειστά».

Δύο παράγοντες αποκλιμάκωσης

Εντούτοις, σε αυτή τη μάχη Ορθολογισμού και Ανορθολογισμού φαίνεται ότι ο πρώτος κέρδισε τις τελευταίες 48 ώρες ορισμένες κρίσιμες μάχες, που πιθανώς επιτρέπουν να αισιοδοξούμε ότι θα αποφύγουμε τελικά το χειρότερο σενάριο, αυτό μιας κλιμάκωσης χωρίς όρια προς την πυρηνική καταστροφή. Αν και βεβαίως, σε μια κατάσταση όπως η παρούσα, πρώτον, θα ήταν απολύτως παρακινδυνευμένο να είναι κανείς βέβαιος για οτιδήποτε και, δεύτερο, ακόμα και αν αποφευχθεί αυτή τη φορά η καταστροφή, θα επανέλθει με δριμύτητα αν δεν αντιμετωπισθούν ριζικά οι αιτίες που επαναφέρουν διαρκώς, εδώ και ένα χρόνο, τα σενάρια πυρηνικών πολέμων.

Ούτε θα είναι τόσο απλή διαδικασία η τυχόν αποσυναρμολόγηση όλης αυτής της σύνθετης πολεμικής, πολιτικής και επικοινωνιακής μηχανής που ετοιμάστηκε. Εκτός, αν αποφασίσουν να την αποσυναρμολογήσουν οι ίδιοι που την έφτιαξαν.

Τα ενθαρρυντικά στοιχεία στην κρίση είναι δύο. Πρώτον, έχουμε μια έντονη αμφισβήτηση εντός του ίδιου του Ισραήλ, πιθανότατα από τις υπηρεσίες ασφαλείας και στελέχη του στρατού, της βασικής υπόθεσης εργασίας της ηγεσίας Νετανιάχου, ότι είναι δυνατόν να συνεχίσει να κλιμακώνεται η κρίση, αλλά το Ισραήλ θα παραμείνει ασφαλές και θα εξακολουθήσει να υπάρχει.

Δεύτερο, έχουμε, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις σκληρότατη παρασκηνιακή μάχη των Αμερικανών στρατιωτικών, με επικεφαλής τον κ. Ματίς, τον αμερικανό Υπουργό ‘Αμυνας, που προσπαθούν κατά τα φαινόμενα να σταματήσουν το νεοσυντηρητικό «Κόμμα του Πολέμου» που «κατέλαβε» το κράτος τους και το χρησιμοποιεί.

Οι φόβοι του Ισραήλ

Ο ισραηλινός προβληματισμός προκύπτει από δημοσιεύματα ισραηλινών μέσων. Σύμφωνα με αυτά υπήρξε αφενός έντονη τηλεφ­ωνική λογομαχία του Ρώσου Προέδρου με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό, αλλά και πληροφορίες, που αναδημοσίευσε η ιστοσελίδα Debka, ότι η Μόσχα και η Τεχεράνη συμφώνησαν να συντονίσουν τις απαντήσεις τους, κατά την επίσκεψη του Ρώσου απεσταλμένου στη Συρία Λαβρέντιεφ και του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν. Δηλαδή η Τεχεράνη θα απαντήσει στο Ισραήλ για την επίθεση που δέχτηκε στη βάση Τ4 της Συρίας, πιθανώς με επίθεση σε στρατιωτική εγκατάσταση βαθιά στο Ισραήλ, όχι απλώς με ρουκέτες στον Βορρά και η απάντηση αυτή θα «συντονιστεί» με την απάντηση Ρωσίας και Συρίας σε τυχόν επίθεση ΗΠΑ-Γαλλίας-Βρετανίας. (Δεν ξέρουμε αν ο Δήμαρχος της Χάιφα διαβάζει την Debka, πάντως είπε εγώ δεν περιμένω την κυβέρνηση και έστειλε τον πληθυσμό να ετοιμάζει τα καταφύγια).

Oι πληροφορίες αυτές δεν θα είχαν λόγο να βρεθούν στην ισραηλινή ιστοσελίδα, αν κύκλοι των ισραηλινών υπηρεσιών ή/και του στρατού, δεν εκτιμούσαν ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την ασφάλεια, αν όχι για την ίδια την ύπαρξη του Ισραήλ. To επιβεβαιώνουν οι ίδιοι άλλωστε γράφοντας πιο κάτω, σε κάτι που μοιάζει σαν κριτική στην πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία της χώρας, χωρίς να την κατονομάζει, ότι καλό θα είναι να μην υπάρχουν αυταπάτες, ήδη το Ισραήλ θεωρείται από τη Μόσχα τμήμα της συμμαχίας που ετοιμάζεται να επιτεθεί στη Ρωσία.

To Ισραήλ όμως υπάρχει γιατί η Σοβιετική ‘Ενωση θέλησε να υπάρξει. Αργότερα, η Μόσχα εμπόδισε τους ‘Αραβες συμμάχους της και κυρίως τον Νάσερ να το νικήσουν, γεγονός που ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν ότι συνέβαλε σημαντικά στην περαιτέρω απίσχναση της ισχύος της και στην τελική κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Μετά την πτώση του «κομμουνισμού», Ρωσία και Ισραήλ διατήρησαν μια προνομιακή, πολύ ειδική σχέση, που συνιστά εκ των πραγμάτων και «εγγύηση ασφαλείας» για το εβραϊκό κράτος.

Αυτή η σχέση είναι που κλονίζεται τώρα εξαιτίας του σημαίνοντος ρόλου της ηγεσίας Νετανιάχου στη συγκρότηση του νεοσυντηρητικού ρεύματος, που είναι υπεύθυνο για τη σειρά πολέμων στη Μέση Ανατολή μετά το 2003. Η επίθεση των Ισραηλινών στην βάση Τ4 της Συρίας, την περασμένη Δευτέρα, ήταν απλώς η σταγόνα που «ξεχείλισε το ποτήρι».

Το πιθανότερο είναι ότι η παρούσα ισραηλινή ηγεσία έχει κάνει το ίδιο κραυγαλέο σφάλμα εκτίμησης αναφορικά με την αποφασιστικότητα και τη δυνατότητα της Ρωσίας να υπερασπιστεί τον εαυτό της, που έκανε και η δυτική πολιτική ηγεσία στο σύνολό της, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει σήμερα τέτοιο πράγμα και δεν είναι όλοι τους απλοί εντεταλμένοι παρασκηνιακών κέντρων. (Το ίδιο λάθος έχουν κάνει και πολλοί άλλοι στο παρελθόν, πολύ σοβαρότεροι των σημερινών, όπως ο Ναπολέων και ο Χίτλερ). Αλλά το σφάλμα αυτό μπορεί να οδηγήσει, εκτός των άλλων, και σε μεγάλη καταστροφή το ίδιο το Ισραήλ. Η Ιερουσαλήμ είναι το πιο κατάλληλο μέρος στον κόσμο, μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, για να νοιώσει κανείς τι ακριβώς μπορεί να σημαίνει η Αποκάλυψη.

Ελπίζει κανείς ότι η Λογική θα φωτίσει λοιπόν, έστω και στο παραπέντε, ένα λαό με τα διανοητικά επιτεύγματα των Εβραίων, προστατεύοντας και τους ίδιους και όλους τους υπόλοιπους. Μερικών πάντως έχει ήδη φωτίσει τα μυαλά. Είδομεν.

Η εξέγερση των Αμερικανών στρατιωτικών

Από την πλευρά τους, οι στρατιωτικοί και οι κατάσκοποι είναι, σε όλες τις χώρες, «άνθρωποι της δουλειάς», ότι κι αν προσάψει κανείς στην ίδια τη δουλειά. Γνωρίζουν τι σημαίνει πόλεμος, δεν νομίζουν ότι είναι βίντεο γκέιμ, όπως πιθανώς συμβαίνει με τους πολιτικούς. Στην εποχή μας άλλωστε και σε όλο τον δυτικό κόσμο, έχει κανείς την εντύπωση ότι οι πολιτικοί είναι ηθοποιοί διορισμένοι, αν όχι κατασκευασμένοι από αφανή κέντρα ισχύος.

Ήδη, το φθινόπωρο 2016, ο Αμερικανός αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ντάμφορντ είχε πει στο Κογκρέσσο, ότι αμερικανική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία σημαίνει ενδεχομένως Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. ‘Όταν ο Ματίς εξακολουθεί να δηλώνει ότι δεν υπάρχουν ακόμα αποδείξεις ότι ο Άσαντ έριξε χημικά, στην ουσία λέει με κομψό τρόπο ότι αυτή η ιστορία είναι ένα ψέμμα που αποσκοπεί να προκαλέσει έναν πόλεμο.

Μπορεί οι πολιτικοί να πιστεύουν ότι θέλουν, αλλά είναι δύσκολο έως αδύνατο για τους Αμερικανούς στρατιωτικούς και τους αναλυτές της CIA να μην αντιλαμβάνονται τι λέει απευθείας σε αυτούς και ο Ρώσος Πρόεδρος και ο Ρώσος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου. Δεν μπορεί να μην καταλαβαίνουν ότι η άλλη πλευρά τους λέει με χίλιους τρόπους ότι δεν μπορεί να υποχωρήσει, για τον απλούστατο λόγο ότι εκτιμά πως, ρωσική υποχώρηση τώρα στη Συρία, θα σημαίνει ανατροπή του καθεστώτος Πούτιν και διάλυση της Ρωσίας. Η δουλειά τους είναι να καταλαβαίνουν τι λέει και τι εννοεί ο αντίπαλος και να αναλύουν τι μπορεί να κάνει.

«Γιατί να θέλω έναν κόσμο χωρίς τη Ρωσία;» είπε σε μια συνέντευξη ο Πούτιν, εξηγώντας γιατί, αν χρειαστεί, θα διατάξει χρήση πυρηνικών όπλων, ανεξαρτήτως συνεπειών, σε μια προφανή προσπάθεια να πείσει ότι εννοεί αυτά που λέει.

Ελπίζει κανείς ότι η «εξέγερση» των Αμερικανών στρατιωτικών, σε συνδυασμό με τους φόβους του Ισραήλ θα σταματήσουν αυτή την ιστορία προτού οδηγήσει σε παγκόσμια καταστροφή. Η σύγκρουση στη Συρία δεν αφορά τη χώρα αυτή, αφορά την ύπαρξη των Ανθρώπων και του Πολιτισμού μας. Και δεν θα κερδηθεί μακροχρόνια αν η Πολιτική παραμένει απούσα, αν οι κοινωνίες, σε κατάσταση προχωρημένης αποβλάκωσης, δεν κινητοποιηθούν, αν δεν αντιμετωπισθούν οι σοβαροί, υφέρποντες, συστημικοί λόγοι που οδηγούν, όλο και πιο συχνά τον τελευταίο χρόνο, στην διαρκή επανάληψη απειλών για πυρηνικούς πολέμους.